عضویت در موسسات حسابرسی بین المللی

• مقدمه :

ورود موسسات حسابرسی خارجی از طریق شراکت با شرکای ایرانی در دهه 1340 و با حضور موسسه حسابرسی کوپرزاندلیبراند آغاز گردید و تا اوایل انقلاب با حضور چند موسسه خارجی در ایران ادامه داشت . در ایران سکان هدایت حسابرسی از سال 1350 بدست شرکت سهامی حسابرسی که سهام آن تماماً متعلق به دولت بود آغاز و سپس موسسات حسابرسی سازمان صنایع ملی ایران و بنیاد مستضعفان در سال 1359 و موسسه حسابرسی بنیاد شهید در سال 1362 شروع بکار نمودند که در نهایت سه موسسه مذکور بموجب قانون تشکیل سازمان حسابرسی که در جلسه روز دوشنبه 5 دی ماه 1362 به تصویب مجلس شورای اسلامی و در تاریخ 8 دی 1362 به تأیید شورای نگهبان رسیده بود ، طی انجام مراحلی در سازمان مذکور ادغام شدن و سازمان حسابرسی بعنوان یک نهاد دولتی و راهبر حرفه حسابرسی در ایران تشکیل شد . لذا حضور فعال موسسات حسابرسی بین المللی در ایران دارای پیشینه ای فعال نبوده است .

از طرفی در دنیایی که به سرعت به سوی جهانی شدن پیش می رود ، همسو و همگام با قسمتهای مختلف تجارت و صنعت ، موسسات حسابرسی نیز تلاش می کنند تا سهمی چشمگیر در این بازار جهانی داشته باشند و از مزایای آن منتفع شوند . موسسات متوسط و کوچک حسابرسی بر آن هستند تا با عضویت در شبکه ها و اتحادیه های حسابداری و حسابرسی بین المللی خدمات خود را در درون کشور تعمیم دهند و همچنین آن را به بیرون از مرزهای محل اقامتشان صادر کنند و در سایه نامهای معتبر و شناخته شده بین المللی در زمینه حسابداری و حسابرسی بقاء و رشد خود را تضمین کنند .

قبل از اینکه به دلایل و مزایای پیوستن به این شبکه ها و اتحادیه ها بپردازیم ، بهتر است با سه مفهوم Networks ( شبکه ها ) ، Associations  (اتحادیه ها ) و Alliances ( ائتلاف ها ) که در این مقاله نقش مهمی را ایفا می کنند ، بیشتر آشنا شویم .

• تعریف مفاهیم Networks ( شبکه ها ) – Associations ( اتحادیه ها ) و Alliances ( ائتلاف ها ) :

1-2- دو مفهوم Associations  ( اتحادیه ها ) و Alliances ( ائتلافها ) تقریبا یکسان هستند و از جمله آنها می توان به موسسات بزرگ حسابرسی و حسابداری نظیر GGl Global Alliance ( ائتلاف جهانی (GGI و PRAXITY Global Alliances ( ائتلاف جهانی Praxity ) و LEA Global Association ( اتحادیه جهانی LEA ) اشاره کرد . اتحادیه ها و ائتلافهای بزرگ حسابداری و حسابرسی از تعداد زیادی اعضاء یا عضو مستقل با مدیریت یک شرکت مادر تشکیل شده اند که از لحاظ نام و ساختار قانونی کاملاً از یکدیگر مجزا و مستقل هستند .

 

اتحادیه ها و ائتلافهای حسابداری و حسابرسی منافعی را برای اعضای خود فراهم می کنند که برای نمونه می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• جلسات و کنفرانس های اعضا در ابعاد منطقه ای و جهانی
• تبادل اطلاعات با گروههای تخصصی
• استفاده از برند اتحادیه ها توسط اعضا به منظور اهداف و مقاصد بازاریابی
• اینترانت مختص اعضاء
• پیگیری آموزش حرفه ای برای بهبود مهارت فنی و مهارتهای نرم ، نظیر مدیریت و بازاریابی
• کنفرانسهای ویدیویی و تلفنی برای گروههای علاقه مند به موضوع یا گرایش خاص
• ارجاع درخواست های کاری مشتریان که انجام نوع خدمات آنها توسط موسسه عضو امکان پذیر نباشد به موسسات حسابرسی عضو دیگر با کیفیت و خدمات مشابه
• ارجاع خدمات مشتریان از سوی سایر موسسات عضو به موسسه
• ارتباط نزدیک با سایر اعضاء بدون در نظر داشتن موقعیت جغرافیایی آنها و از طریق تارنما و عضویت عضو در آنها

 

تمام این مزایا در حالی به وجود می آید که شرکتهای عضو همچنان از هویت و ساختار قانونی خودشان استفاده می کنند و مستقل هستند .

2-2- مفهوم Networks  ( شبکه های بین المللی حسابرسی و حسابداری ) با دو مفهوم ذکر شده در بالا متفاوت است ، بدین صورت که آزادی عمل و استقلال فردی اعضاء در شبکه های بین المللی حسابرسی دیده نمی شود . این شبکه ها رسمی تر ، منسجم تر ، یکپارچه تر و سازمان یافته تر ، در مقایسه با اتحادیه ها و ائتلافهای حسابرسی و حسابداری هستند ، عضویت در این شبکه ها همراه با تغییر نام و ساختار قانونی شرکت عضو خواهد بود . از شبکه های بین المللی حسابرسی و حسابداری می توان به PWC ، DELOITTE  ،  EY  و KPMG اشاره کرد که از آنها با عنوان Big Four ( چهاربزرگ ) نیز یاد می کنند . این چهار شرکت بزرگ با قدرت فراوانی که دارند عملاً یک انحصار در حسابرسی شرکتهای بزرگ پدید آورده اند .

خدماتی که شبکه های بین المللی حسابرسی و حسابداری به شرکتهای عضو ارائه می دهند ، در اساس شبیه همان خدمات اتحادیه ها و ائتلافها هستند که در بالا ، در قسمت مزایای فراهم شده توسط اتحادیه ها و ائتلافهای حسابداری و حسابرسی برای اعضاء به موارد آن اشاره شد .

 

3-2- انحصار جغرافیایی ( Geografhical exclusivity ) :

یکی از تفاوتها و ویژگیهای تمایز دهنده بین ائتلافها و شبکه های حسابرسی انحصار جغرافیایی است ، بدین معنا که به بعضی از شرکتهای عضو انحصار در کشور و یا منطقه آنها داده می شود و شرکت عضو دیگر این نگرانی را ندارد که موسسه دیگری در جذب مشتری با او در رقابت باشد . معمولاً آندسته از ائتلافها و یا شبکه های حسابرسی که چنین امتیازی را به موسسات عضو می دهند از اقبال بیشتری جهت گرفتن عضو مناسب برخوردار هستند . البته این نکته نیز شایان ذکر است که که چنین انحصاری قطعا شرایط و مقررات سخت گیرانه تری برای موسسات علاقمند در عضویت در ائتلافها و شبکه های حسابرسی در بر خواهد داشت .

3- مزایای عضویت در موسسات حسابرسی بین المللی :

1-3- کیفیت

بطور کلی می توان گفت که موسساتی که به شبکه های بین المللی ، اتحادیه ها و یا ائتلاف های حسابداری و حسابرسی ملحق می شوند کیفیت حسابرسی بالاتری در مقایسه با سایر موسسات حسابرسی دارند و این به دلایل زیر می باشد :

الف – موسسات حسابرسی بین المللی معمولا با روش های مناسب و در جهت حفاظت از منافع سهامداران ، مورد نظارت یک مرجع معتبر قرار می گیرند . برای مثال در کشور آمریکا این نهاد ، هیئت نظارت بر حسابداری شرکتهای سهامی عام (PCAOB : Public Company Accounting Oversight Board) که یک شرکت سهامی غیر انتفاعی بخش خصوصی است ، می باشد و این موضوع خود باعث اعتبار بخشی موسسات حسابرسی بین المللی خواهد بود .

ب – موسسات قبل از عضویت در موسسات فوق مورد بررسی دقیق و غربالگری قرار می گیرند و آندسته از شرکتهایی که از استانداردهای لازم برخوردار نیستند مورد قبول واقع نمی شوند . بنابراین عضویت  در موسسات مذکور  بدین معناست که موسسه پذیرفته شده از کیفیت حسابرسی بالا و مطلوبی برخوردار است .

ج – موسسات مذکور منابع و امکانات مناسبی را از طریق برگزاری کنفرانسها ، آموزش  و …. در اختیار موسسات حسابرسی قرار می دهند که یقیناً موجب بهبود و ارتقاء سطح آگاهی و کیفیت گزارشات حسابرسی خواهد شد .

د – موسسات حسابرسی ، عضو در موسسات مذکور از طریق ارتباط با اعضاء در حوزه جغرافیایی کشورهای مختلف ، دسترسی به منابع کافی در استانداردهای حسابداری ، حسابرسی ، قانونی و …. هر کشور خواهند داشت.

2-3- تأثیر در نرخ حق الزحمه کار و درآمد موسسه عضو

با توجه به نوع تشکیلات موسسات حسابرسی عضو در موسسات حسابرسی بین المللی ، معمولاً شرکتهای بزرگ تر و خدمات حرفه ای متنوع تر به اینگونه موسسات ارجاع داده خواهد شد و این عمل خود باعث افزایش در نرخ حق الزحمه کار و در نهایت ، تأثیر در جمع درآمد موسسات عضو می شود .

 

4- معایب عضویت در موسسات حسابرسی بین المللی

هر چند مزایای عضویت در موسسات حسابرسی بین المللی بسیار بیش از معایب آن است ولی موارد زیر را در این راستا می توان بر شمرد :

1-4- عضویت در موسسات حسابرسی بین المللی ، استقلال موسسات عضو را در داخل حوزه فعالیت جغرافیایی ، کاهش داده و عضو را تابعی از مقررات وضع شده توسط موسسه حسابرسی بین المللی قرار می دهد .

2-4- در مواردی قوانین موجود در حوزه استقرار جغرافیایی موسسه عضو مغایر با مقررات وضع شده توسط موسسات حسابرسی بین المللی می باشد که این موارد منشاء ایجاد اختلافات را ، در روند عادی فعالیت طرفین ایجاد خواهد کرد .

 

5- اهم مفاد مورد توافق بین موسسات  حسابرسی متقاضی عضویت در موسسات حسابرسی  بین المللی

اهم مفاد مورد توافق موسسات متقاضی عضویت در موسسات فوق معمولاً شامل موارد زیراست :

• معرفی طرفین قرارداد (Parties) :

در این قسمت مشخصات کاملی از طرفین قرارداد ذکر می شود .

2-5- تعاریف ( Definitions ) :

در این قسمت که از قسمتهای مهم توافقنامه است تعاریف جامعی از موارد قانونی ، نوع استانداردهای گزارشگری ، تعهد به سازمانهای مرتبط تیم اجرایی ، مالکیت معنوی ، علائم تجاری، دانش و آموزش ، هزینه های طرفین ، حق الزحمه و … بیان می شود .

• ارتباط بین طرفین ( Relationship Between The Parties ) :

بطور کلی در خصوص نحوه ارتباط دو مجموعه و موضوعات و نحوه سرویس دهی طرفین در خصوص دانش ها و مهارتهای تخصصی در جهت افزایش راندمان کاری در حوزه کاری صحبت     می شود .

• وظایف طرفین (Parties Obligations ) :

در این قسمت به جزئیات وظایف طرفین در ارتباط با موضوع قرارداد و تعهدات هر یک صحبت  می شود. از نکات مهم ذکر شده در این قسمت که بسیار مورد توجه موسسات حسابرسی بین المللی می باشد این است که موسسه عضو متعهد می شود به صورت مستمر و منسجم خود را با سیاستهای موسسه مادر همسو کند که این امر بی شک به ارتقاء سطح کیفی موسسه عضو خواهد انجامید . در صورتیکه موسسه عضو از دانش فنی لازم و تخصص حرفه ای در انجام امور محوله برخوردار نباشد ، موسسه مادر این حق را برای خود محفوظ می دارد که امور را به شرکت عضو دیگری بسپارد و شاید در آینده در مورد ادامه عضویت آن موسسه تجدید نظر کند .

نکته قابل توجه دیگر این است که موسسه مادر ، مدیران تمام موسسات عضو را ملزم به حضور در همایش ها و جلسات بین المللی که از سوی موسسه مادر برگزار می شود ، می کند . تمامی این امور در راستای منسجم کردن ، یکپارچه سازی ، آشنایی هر چه بیشتر شرکتهای عضو با یکدیگر و ارتقاء سطح کمی و کیفی موسسات عضو صورت می پذیرد .

5-5- محدودیت ها ( Restrictions) :

مواردیکه طرفین از انجام آن منع می باشند در این قسمت بیان می شود . برای نمونه عدم امکان تأسیس شعبه یا دفاتر توسط موسسه عضو در کشوری خارج از محل موسسه و بدون اجازه قبلی از موسسه حسابرسی بین المللی امکانپذیر نخواهد بود .

• هزینه ها ( Costs) :

نحوه تقسیم و توزیع هزینه های مشترک و هزینه های مختص هر یک از طرفین در این قسمت بیان می شود .

7-5- هزینه های سالانه ( Basic Annual Fees ) :

در این قسمت هزینه های سالانه که موسسه عضو از بابت آموزش و توسعه ، بازاریابی و برند سازی ، روش ها و ابزارهای ارائه شده بابت بهبود در کیفیت ، کمکهای فنی و حرفه ای و کنترل کیفیت و مدیریت ریسک ، می بایست به موسسه حسابرسی بین المللی بپردازد ، تعیین و نحوه و زمان پرداخت آن مشخص می شود .

• سایر هزینه ها قابل پرداخت ( Other Fees Payable ) :

سایر هزینه هایی که طرفین قرارداد می باید متحمل شود در این قسمت آورده می شود  . سایر هزینه ها می تواند شامل هزینه کار معرفی شده از سوی طرفین قرارداد ، هزینه های خدمات ارائه شده طرفین مشتمل بر آموزش ، کمک فنی ، کنترل کیفیت ، هزینه فعالیت های مشاوره ای و هرگونه موارد مشابه خواهد بود . البته قابل ذکر است که بعضی از هزینه ها از قبیل هزینه کارهای معرفی شده توسط طرفین، در اساسنامه جامعه حسابداران رسمی ایران تعریف نشده است .

• ثبت موسسه و مجوز برای فعالیت در کشور استقرار موسسه عضو

(Company Registration and license to practice ) :

این قسمت مربوط به تغییر نام موسسه عضو به نام موسسه حسابرسی بین المللی می باشد . در این رابطه قابل ذکر است که در اساسنامه جامعه حسابداران رسمی ایران پذیرش موسسه حسابرسی بین المللی بعنوان شریک و تغییر نام موسسه ایرانی ، تاکنون تعریف نشده است .

• سایر موارد :

شامل تضامین قابل ارائه ، موارد حقوقی ناشی از نقض یا تفویض قرارداد و نهایتاً شرایط فسخ  ، قانون حاکم و …. خواهد بود که بسته به نوع قرارداد با انواع موسسات بین المللی متنوع و از بحث این مقاله خارج است . علاقمندان در صورت نیاز می توانند سوالات خود را در خصوص انواع قراردادهای قابل انعقاد با موسسات حسابرسی بین المللی ،  به آدرس ایمیل درج شده در انتهای این مقاله مکاتبه نمایند.

 

11-5- نکته حائز اهمیت :

موسساتی که تقاضای عضویت در اتحادیه ها و شبکه های بین المللی را دارند باید این اطمینان را به موسسه مادر بدهند که قوانین محل فعالیت موسسه عضو با عقد و اجرای چنین قراردادهایی در تعارض نیستند.

 

اسامی 20 موسسه از نوع سه گانه و به ترتیب میزان درآمد هر یک از آنها در سال 2016 :

تصویر بالا برگرفته از وب سایت Accountancy Age ( عصر حسابداری ) که یکی از معتبرترین منابع ارائه دهنده آمار کمی و کیفی در زمینه حسابداری و حسابرسی است ، می باشد .

• ختم کلام

با توجه به جوان بودن حرفه ما و نبود ساختاری منسجم ، ارتباط با موسسات حسابرسی بین المللی در جهت استفاده از اطلاعات و تجارب کسب شده آنها برای موسسات ما بسیار لازم و ضروری است که می بایست در این امر با راهکاری مناسب اقدام گردد . بدیهی است موضوع ادغام موسسات حسابرسی که چندی است نقل زبان محافل حرفه شده ، زمانی مفید است که از تجارب موسسات حسابرسی مذکور و با ایجاد زیر ساختهای مناسب صورت پذیرد ، که این موضوع خود مقاله ای دیگر را می طلبد . در خاتمه از دوستان و همکاران عزیز تقاضا دارم نقطه نظرات و سوالات خود را به آدرس ایمیل : Keyhani@Hadihesab.com ارسال نمایند . والسلام

 

منابع استفاده شده در تهیه این مقاله :

• Bills , L , Kenneth and Cunningham, Lauren . 2014 . Small Audit Firm Membership in Associations , Networks , and Alliances : Implications for Audit Quality and Audit Fees .
• White , Tendai . 2014 . The Benefits of Joining an International Network or Association for Medium – Sized Firms .
• Baron , jon . 2016 . Should your Firm Join an International Accounting Alliance .
• Journal of the Global Accounting Alliance .
• Member Firm Agreement Entered into by and Between SNG Africa and Hadi Hesab Tehran Auditing Firm .
• Accountancy age .

 

موبایل آقای حمیدرضا کیهانی : 09121727501

آدرس ایمیل : Keyhani@Hadihesab.com